Edgar Alan Po poezija ⇒ ČITAJ
Edgar Alan Po (engl. Edgar Allan Poe; Boston, 19. januar 1809 — Baltimor, 7. oktobar 1849), američki književnik, pesnik, urednik literarnih magazina i jedan od najznačajnijih predstavnika američkog romantizma. Edgar Alan Po, za života gotovo nepoznat, postao jedan od najuticajnijih američkih pesnika kada su vrednost njegovog dela otkrili francuski pesnici Bodler, Malarme i Valeri. Njegove kratke pripovetke smatraju se pretečom detektivskog romana.
Biografija
Njegov otac i majka, Dejvid Po ml. i Elizabeta Hopkins Po (oboje glumci) preminuli su u roku od dve godine (otac 1810, majka 1811.) nakon njegovog rođenja – nakon toga, Po je odveden u Ričmond, gdje je živeo kod Džona Alana, te onda poslan u Englesku gde je od 1815. do 1820. pohađao Manor School u Svindon Njuingtonu. Nikad legalno usvojen, prezime Alan uzeo je kao srednje ime. Porodica Po je inače poreklom iz Škotske, gde je rođen i Edgarov otac.
Godine 1826, Po odlazi na studije na virdžinijski univerzitet pod imenom, ali je izbačen zbog kockarskih dugova, što ga dovodi u svađu s Džonom Alanom koji ga se tada odrekao kao sina. Godine 1827. pridružio se vojsci, lagavši o svom imenu i starosti; 1830. stiže do Vest Pointa, ali je izbačen godinu kasnije zbog neizvršavanja dužnosti.
O sledećem periodu Poova života malo se zna, osim da je 1833. živeo s očevom sestrom u Baltimoru. Nakon što je s kratkom pričom Poruka u Boci osvojio 50 dolara, započinje karijeru pisca: u časopisima Sadern literari mesindžer (u Ričmondu, gde je stvarao od 1835. do 1837.), te filadelfijskim Bartonz džentlmenz magazin i Grejemz magazin (1839 — 1843.), izlaze neka od njegovih najpoznatijih dela.
Godine 1835, Po se ženi trinaestogodišnjom rođakinjom Virdžinijom Klem, koja će kasnije od posledica tuberkuloze postati invalid, te na kraju i preminuti, što se smatra uzrokom Poovog neobuzdanog alkoholizma. Slavna pesma Anabel Li (1849.) posvećena je Virdžiniji.
Njegova prva zbirka, Priče iz Groteske i Arabeske, pojavila se 1840. godine, a sadrži jedno od njegovih najpoznatijih dela, Pad kuće Ašerovih. U ranim četrdesetim godinama 19. veka, izlazi i Školjkareva prva knjiga, njegovo najprodavanije djelo.
Mračna poema o izgubljenoj ljubavi, Gavran donela je Pou svetsku slavu kad je izdana 1845, a Ubistva u Rue Morgue te Ukradeno pismo, takođe iz tog perioda, smatraju se Poovim najpoznatijim kriminalističkim romanima. Takođe, bio je aktivan književni novinar.
Godine 1848, depresivan i u očaju, Po pokušava samoubistvo. Nakon toga je nakon zabave na putu novoj zaručnici nestao na tri dana. Pojavio se u vrlo čudnom stanju u Baltimoru, gde je i na kraju preminuo 7. oktobra 1849.
Dela
Poov opus obiluje romanima, kratkim pričama te pesmama i smatra se ogromnim doprinosom svetskoj književnosti, pogotovo u žanru horora i kriminalistike.
Pripovetke
- Ubistvo
- Berenica
- Crni mačak
- Bačva amontillada
- A Descent into the Maelstrom
- The Devil in the Belfry
- Anđeo svega čudnog
- Posed Arnhajm
- Eleonora
- Činjenice o slučaju gospodina Valdemara
- Pad kuće Ušer
- Zlatni kukac
- Đavo perverznosti
- The Island of the Fay
- Landorov letnikovac
- Maska crvene smrti
- Mesmeričko otkrivenje
- Ubistvo u ulici Morgue
- Duguljasti sanduk
- Jama i klatno
- Prevremeni pokop
- Ukradeno pismo
- Tišina
- Izdajničko srce
- The Thousand-and-Second Tale of Scheherezade
- Fon Kempelen i njegovo otkriće
- William Wilson
- Čovek svetine
- Rukopis pronađen u boci
- Ligeja
Romani
- Avanture Artura Gordona Pima
- Dnevnik Džulijusa Rodmana
- Sfinga
- The System of Dr. Tarr and Professor Fether
- A Tale of the Ragged Mountains
- The haunted Palace
Pesme
- Alone
- Anabel Li
- Eldorado
- Leonora
- Sonnet: To Science
- Zvona
- Gavran
- To Helen
- Ulalume
„Po, moderan, za svoje vreme i suviše, srljao je svugde sam, tačno po svojoj formuli, bez religije i bez tradicije. No od Dantea je, verovatno, primio danteovsku vertikalnu arhitekturu, bolje reći, strukturalnu hijerarhiju odole naviše – kako u formi, tako u idejama. Spratovi, prstenovi, gradacije, od nižeg ka višem, ka najvišem. Od ponora do ponora, tri stepena Poova gledanja na svet i na čoveka jesu: materija, duša, duh; ili drugim rečima: proza, poezija, metafizika; ili još drukčije: intelekt koji hoće istinu, poezija koja hoće lepotu, duh koji hoće moral.“ (Isidora Sekulić)
“Poova ličnost – čovek veoma izoštrenih sposobnosti, čiji su živci opušteni, čija silna i strpljiva volja prkosi teškoćama, onaj čiji je pogled oštrinom mača upravljen na predmete koji rastu dok ih on gleda… Poove žene – blistave i bolesne, koje umiru od čudnih boljki i govore glasom koji liči na muziku.“ (Šarl Bodler)
“nijedan čovek nije čarobnije pisao o izuzecima u ljudskom životu i u prirodi; … o besmislenom koje se uvlači u razum i upravlja sa njim s užasnom logikom; o histeriji što nasilno prisvaja mesto volje, o protivrečnosti što se javlja između živaca i duha, i o čoveku razdešenom do te mere da bol izražava smehom.“ (Šarl Bodler)
Izvor:
Ostavite komentar